توماس ال. ساعتی استاد عراقی الاصل ممتاز در دانشگاه پیتسبورگ بود. او در دانشکده تحصیلات تکمیلی تجارت جوزف ام. کاتز آن دانشگاه تدریس می کرد. توماس ال. ساعتی روز 18 ژوئیه در سال 1926 در شهر موصل عراق متولد شد و پس از یک سال مبارزه با بیماری سرطان در 14 آگوست 2017 درگذشت. 

وی مخترع، معمار، و نخستین نظریه‌پردازی بود که فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) را پیشنهاد داد. این فرآیند یک چارچوب تصمیم‌گیری است که برای تجزیه و تحلیل تصمیم‌گیری در مقیاس بزرگ، چند جانبه و چند معیاره، و با تعمیم در فرآیند شبکه تحلیلی (ANP) برای طراحی تصمیم ها با وابستگی و بازخورد به کار می رود. بعدها، او ریاضیات ANP را به فرآیند شبکه عصبی (NNP) با کاربرد در سنتز عصبی تعمیم داد، اما هیچ یک از آنها به اندازه AHP محبوبیت پیدا نکردند. 
 

پیش از ورود به دانشگاه پیتسبورگ، استاد آمار و تحقیقات عملیاتی در دانشکده وارتون دانشگاه پنسیلوانیا (1969-1979) بود. پیشتر از آن هم پانزده سال برای سازمان‌های دولتی ایالات متحده و شرکت‌هایی که تحقیقاتی را تحت حمایت دولت انجام می‌دادند، کار کرده بود. کارفرمایان او در آن زمان شامل گروه ارزیابی عملیات MIT در پنتاگون، دفتر تحقیقات نیروی دریایی و آژانس کنترل تسلیحات و خلع سلاح در وزارت امور خارجه ایالات متحده بودند. 

ساعتی استاد ممتاز دانشگاه در دانشگاه پیتسبورگ بود. او در زمینه‌های تحقیق در عملیات (برنامه‌ریزی خطی پارامتریک، اپیدمی‌ها و گسترش عوامل بیولوژیکی، نظریه صف‌بندی، و ریاضیات رفتاری مربوط به عملیات)، کنترل تسلیحات و خلع سلاح، و طراحی شهری مشارکت داشت. 

وی بیش از 35 کتاب و 350 مقاله در زمینه ریاضیات، تحقیق در عملیات و تصمیم گیری نوشته است. موضوعات آنها شامل نظریه گراف و کاربردهای آن، ریاضیات غیرخطی ، برنامه ریزی تحلیلی و تئوری بازی ها و حل تعارض است. او 14 دانشجوی دکترا در رشته ریاضیات داشت. ساعتی خود شاگرد عینار هیله در دانشگاه ییل بود. 

ساعتی در سال 1983 در راستای علاقه دیرینه خود به حل و فصل منازعات و صلح پیشنهاد کرد که باید یک مرکز بین المللی برای حل منازعه ایجاد شود که در بسیاری از کشورها شعبه داشته باشد و توسط دیپلمات های بازنشسته، مذاکره کنندگان و تحلیلگران منازعه اداره شود.  

این ایده نخستین بار در مقاله ای با عنوان "مرکز حل تعارض" در شماره مارس 1984 بولتن دانشمندان اتمی منتشر شد و بعداً به عنوان ضمیمه در کتاب او در سال 1989 در مورد حل تعارض که با همکاری جی.ام.الکساندر نوشته شده بود، منتشر شد. نسخه ویرایش شده این پیشنهاد توسط دانشگاه پیتسبورگ منشر شده است. 

مقاله‌ای در سال 2002 که مهم‌ترین مشارکت‌ها در تحقیقات عملیاتی را از سال 1954 تا امروز فهرست می‌کند، چهار مورد را از ساعتی فهرست می‌کند: «برنامه‌نویسی پارامتریک» (1954)، «روش‌های ریاضی تحقیق در عملیات» (1959)، «عناصر نظریه صف» (1961)، و "فرایند تحلیل سلسله مراتبی" (1980).  

کتاب تحقیق در عملیات او نخستین کتابی بود که روش های ریاضی رسمی در زمینه تحقیق در عملیات را خلاصه کرد و به روسی و ژاپنی ترجمه شد. وی کار جامعی در مورد تئوری صف که توسط دی جی کندال از دانشگاه آکسفورد ارائه شده بود، انجام داد. در بررسی های ریاضی خود نوشت که این کتاب "دایره المعارفی بنیادین از نظریه صف بندی است که دامنه آن با 910 مورد در کتابشناسی در انتهای کتاب ارائه داده شده است." 

کتاب "روش های ریاضی کنترل تسلیحات و خلع سلاح" وی در آوریل 1969 در علوم مدیریت منتشر شد. این کتاب جذاب سهم مهمی در فعالیت های کنونی کشف برخی ساختارهای ریاضی زیربنایی معتبر در سیاست دارد و به دلیل برخورداری از مدل های جذاب متعدد و نیز اهمیت موضوع همواره مورد توصیه کارشناسان بوده است. 

ساعتی در سال 2005 به عضویت آکادمی ملی مهندسی و در سال 1971 به عضویت آکادمی سلطنتی علوم اسپانیا برگزیده شد. در سال 1973، او جایزه لستر آر. فورد را از انجمن ریاضی آمریکا برای برتری توضیحی که در مقاله خود با عنوان "سیزده تنوع رنگی در گمانه چهار رنگ گاتری" در مورد مسئله چهار رنگ ارائه داده بود، دریافت کرد و در سال 2000 به او مدال طلا اعطا شد.  

انجمن بین المللی تصمیم گیری چند معیاره او در سال 2007 جایزه آکائو را دریافت کرد. در سال 2008، او جایزه تأثیرگذاری در علوم انفورماتیک را برای توسعه فرآیند تحلیل سلسله مراتبی دریافت کرد. جایزه تأثیرگذاری هر دو سال یک بار به منظور قدردانی از مشارکت هایی که تأثیر گسترده ای در زمینه های تحقیقات عملیاتی و علوم مدیریت داشته اند، اعطا می شود. تأکید این جایزه بر وسعت تأثیر یک ایده یا مجموعه تحقیقاتی است.  

در سال 2011، در مراسمی با ریشه های باستانی در یوتیوب، مدرک دکترای افتخاری کوزا توسط دانشگاه یاگیلونیان در کراکوف، لهستان به او اعطا شد . در دسامبر 2011 او جایزه هربرت سایمون را برای مشارکت برجسته در فناوری اطلاعات و تصمیم‌گیری برای مقاله «امکان عملکردهای رفاهی گروهی» که با همکاری پروفسور لوئیس جی. وارگاس منتشر شد، دریافت کرد. 

ساعتی 14 ماه پس از تشخیص سرطان در 14 آگوست 2017 در سن 91 سالگی درگذشت. پیشبرد دانش تصمیم و تصمیم گیری علمی مرهون تلاش های خستگی ناپذیر اوست. 

ترجمه: گروه مترجمان تصمیم سازی
منبع: ویکی پدیا
https://en.wikipedia.org/wiki/Thomas_L._Saaty