آزمایشگاه آزمون و ارزیابی تصمیم گیری یا به اختصارDMATEL، تکنیکی است که معمولاً در تصمیم گیری برای ارزیابی گزینه های جایگزین با در نظر گرفتن چندین معیار استفاده می شود. این تکنیک در دهه 1970 توسط توماس ساعتی که یک ریاضیدان و مشاور تجاری بود، ابداع شد. تکنیک DMATEL به شکل گسترده در زمینه های گوناگون مانند تجارت، مهندسی و علوم اجتماعی به کار می رود. این تکنیک برای ارزیابی تصمیم های گوناگون مانند انتخاب تأمین کننده، انتخاب مکان برای یک کسب و کار جدید و انتخاب بهترین نامزد برای یک شغل مورد بهره برداری قرار گرفته است. این مقاله تکنیک DMATEL، کاربردها و مزایای آن را مورد بحث قرار خواهد داد.

تکنیک  DMATEL
DMATEL یک تکنیک تصمیم گیری چند معیاره است که شامل ارزیابی گزینه های جایگزین با در نظر گرفتن چندین معیار است. این تکنیک شامل مراحل زیر است:

1. مشکل را شناسایی و اهداف را تعریف کنید.
2. معيارهايي را كه براي ارزيابي گزينه ها مورد استفاده قرار خواهند گرفت، معرفي كنيد.
3. یک ماتریس مقایسه زوجی برای تعیین اهمیت نسبی معیارها ایجاد کنید.
4. مجموع وزنی معیارها را برای هر جایگزین محاسبه کنید.
5. گزینه های جایگزین را بر پایه مجموع وزنی معیارها رتبه بندی کنید.

ماتریس مقایسه زوجی جزء مهمی از DMATEL است. از این ماتریس برای تعیین اهمیت نسبی معیارها استفاده می شود. ماتریس شامل مقایسه هر یک از معیارها با معیارهای دیگر و اختصاص یک مقدار بین 1 و 9 است که در آن 1 نشان دهنده اهمیت مساوی و 9 نشان دهنده اهمیت فوق العاده است. سپس مقادیر موجود در ماتریس نرمال می شوند تا ماتریسی از وزن های نسبی به دست آید.

کاربردهای  DMATEL
DMATEL به شکل گسترده در زمینه های گوناگون مانند تجارت، مهندسی و علوم اجتماعی استفاده می شود. این تکنیک برای ارزیابی تصمیم های گوناگون مانند انتخاب تأمین کننده، انتخاب مکان برای یک کسب و کار جدید و انتخاب بهترین نامزد برای یک شغل مورد استفاده قرار گرفته است.

در زمینه کسب و کار،DMATEL  برای ارزیابی تصمیم های گوناگون مانند انتخاب تأمین کننده، ارزیابی فرصت های سرمایه گذاری و انتخاب بهترین راهبرد بازاریابی استفاده می شود. DMATEL همچنین در مهندسی برای انتخاب بهترین جایگزین طراحی، ارزیابی عملکرد یک سیستم و انتخاب بهترین فرآیند تولید استفاده می شود. در علوم اجتماعی از DMATEL برای ارزیابی سیاست ها و برنامه های گوناگون، انتخاب بهترین پروژه های توسعه جامعه و ارزیابی اثربخشی مداخلات استفاده می شود.

مزایای  DMATEL
یکی از مزایای DMATEL این است که به تصمیم گیرندگان اجازه می دهد تا معیارهای متعددی را هنگام ارزیابی گزینه ها در نظر بگیرند. این امر فرآیند تصمیم گیری را جامع تر می کند و خطر تصمیم گیری مغرضانه را کاهش می دهد. DMATEL همچنین یک رویکرد ساختاریافته برای تصمیم گیری ارائه می دهد که درک و استفاده از آن را برای تصمیم گیرندگان آسان تر می کند. این تکنیک همچنین به تصمیم گیرندگان اجازه می دهد تا اهمیت نسبی معیارها را کمی سازی کنند، که مقایسه و ارزیابی عینی گزینه ها را آسان تر می کند.

مزیت دیگر DMATEL این است که فرآیند تصمیم گیری شفاف را فراهم می کند. این تکنیک به تصمیم گیرندگان اجازه می دهد تا تصمیم های خود را بر پایه معیارها و وزن های مورد استفاده برای ارزیابی گزینه ها توضیح دهند. این امر توجیه تصمیم و جلب حمایت ذینفعان را آسان تر می کند.

نتیجه گیری
در نتیجه،DMATEL  یک تکنیک تصمیم گیری چند معیاره است که شامل ارزیابی گزینه ها با در نظر گرفتن چندین معیار است. این تکنیک رویکرد ساختاریافته ای را برای تصمیم گیری ارائه می دهد و به تصمیم گیرندگان اجازه می دهد تا چندین معیار را به شکل عینی در نظر بگیرند. DMATEL به شکل گسترده در زمینه های گوناگون مانند تجارت، مهندسی و علوم اجتماعی استفاده می شود. این تکنیک دارای چندین مزیت از جمله اجازه دادن به تصمیم گیرندگان برای در نظر گرفتن چندین معیار، ارائه یک فرآیند تصمیم گیری شفاف و اجازه دادن به تصمیم گیرندگان برای توجیه عینی تصمیم هایشان است. DMATEL تکنیکی مؤثر است که می تواند برای تصمیم گیری آگاهانه در محیط های گوناگون استفاده شود.

منابع:

Saaty, T. L. (2008). Decision making with the analytic hierarchy process. International Journal of Services Sciences, 1(1), 83-98.

Saaty, T. L. (1996). Decision making with dependence and feedback: The Analytic Network Process. Pittsburgh, PA: RWS Publications. 

Saaty, T. L. (2001). Decision making for leaders: The Analytic Hierarchy Process for decisions in a complex world. Pittsburgh, PA: RWS Publications. 

Saaty, T. L., & Vargas, L. G. (2006). Decision making with the Analytic Network Process: Economic, political, social and technological applications with benefits, opportunities, costs and risks. New York, NY: Springer. 

Saaty, T. L., & Ozdemir, M. S. (2003). Why the magic number seven plus or minus two. Mathematical and Computer Modelling, 38(3-4), 233-244. 

Saaty, T. L., & Peniwati, K. (2008). Group decision making: Drawing out and reconciling differences. Pittsburgh, PA: RWS Publications.